Ngày còn học cấp 2, tôi cũng học văn kha khá. Lên cấp 3 thì tệ hẳn. Vì tôi thích kiểu văn kể chuyện sáng tạo. Mơ mộng về những câu chuyện cổ tích ly kỳ. Không thích kiểu ngồi phân tích ông tác giả này nghĩ gì? Ông nhà thơ kia có ý đồ chi? Vì đơn giản với tôi, người ta đã cố gắng diễn đạt tâm ý người ta vào câu thơ đến thế rồi còn gì mà phải phân với tích. Đọc câu nào rõ ràng ý tứ câu đấy rồi còn gì nữa. Có chăng ông nhà văn thì suy nghĩ tiếp tình tiết đằng sau. Còn ông nhà thơ thì nghĩ sao cho gieo vần đúng âm luật mà không phải đổi ý thơ đi thôi. Thế là cứ bài tập làm văn nào ở cấp 3 của tôi cũng như một điều gượng ép. Viết cái gì cho kín 2 - 3 mặt giấy trong khi chép hết bài thơ cũng chỉ có một mặt mà thôi.
Thật là kỳ cục khi phải cố gắng làm mọi thứ dài dòng phức tạp lên trong khi nó thật đơn giản và dễ hiểu.
Đến giờ tôi vẫn nghĩ như vậy thôi. Tôi chỉ muốn viết sao cho ngắn gọn nhất có thể. Khi tôi nghĩ nhiều, nghĩ kỹ về một vấn đề, thì thứ cần viết ra lúc đó chỉ còn là kết luận. Có thể cần thêm vài luận điểm để chứng minh và củng cố kết luận đó mà thôi. Mà đấy là khi phải viết cho người khác đọc, chứ tự mình viết ra thì cần gì phải chứng minh với mình nữa.
Thế là tôi cứ viết mỗi lúc một ít hơn, kết hợp với công việc lập trình với máy tính cần ngắn gọn, hiệu quả. Nên tôi càng cho rằng việc suy nghĩ nhiều và viết ít lại là điều tốt. Thà viết ít mà chắc chắn đúng, còn hơn viết nhiều mà sai nhiều.
Nhưng sau những năm tháng làm việc, tôi nhận ra và biết ơn công sức của những người đã bỏ thời gian tâm huyết ra viết lại những tài liệu chất lượng để tôi có thể sử dụng cho công việc và nghiên cứu. Khi viết cho bản thân, chúng ta có thể viết vừa đủ để ghi chú lại. Nhưng khi viết để chia sẻ, chúng ta cần đặt mình vào vị trí của những người đang cần tìm hiểu nội dung ta đang truyền đạt. Nếu họ đã biết thì họ còn đọc những gì ta viết làm gì nữa. Nhiều khi có những thứ với ta thật tầm thường, nhưng với người khác giống như một phép màu vậy. Bởi sự thật là những thứ đó không hề tầm thường. Chỉ là ta đã cùng nó quá lâu, và đã quá quen thuộc với nó mà thôi.
Quay lại suy nghĩ ban đầu về AI. Ngày nay người ta có thể viết một bài văn dài trong vài chục giây. Giọng điệu thì thuyết phục và uyên bác. Nhưng thứ người đọc nhận được là sự hoài nghi. Liệu thứ mà họ đang nhìn thấy có phải là nội dung do chính người đăng viết ra không. Hay đó cũng chỉ là một dòng prompt và một cái nhận chuột copy. Khi một thứ được tạo ra không bằng sự nỗ lực, thì giá trị của nó cũng không được đề cao.
Khi ta suy nghĩ và viết, ta cố gắng viết ít cho đỡ mệt. Nhưng AI thì không như vậy. Một câu trả lời ngắn của AI sẽ không được đánh giá cao bằng một câu trả lời dài, gạch đầu dòng chi tiết, có kết luận tổng quát và khơi gợi thêm đối với người dùng. Độ dài thông tin nhập vào và ra của AI càng tăng, chúng ta lại phải trả thêm nhiều phí. Vậy thì hiển nhiên AI chẳng cần phải suy nghĩ nhiều để cho ta câu trả lời ngắn gọn trực tiếp vào câu hỏi làm gì.
Khi ngày càng nhiều nội dung do AI tạo ra trên Internet. Chính AI sẽ không còn nguồn nội dung sạch (organic) để dựa vào và huấn luyện nữa. Bản thân con người cũng sẽ chẳng muốn dành nhiều thời gian suy nghĩ viết lách thêm nữa. Mỗi ý tưởng lóe lên cứ đưa cho AI là xong, kiểu gì cũng có một ai đó từng viết về nó và AI sẽ tìm ra, chế biến lại theo ngôn ngữ, phong cách phù hợp.
Nếu chỉ có vậy thì cũng chẳng sao. Tôi ít khi đọc những nội dung kiểu đại trà trên báo tin tức hay mạng xã hội. Thường thì tôi có một số nguồn blog khá đặc sắc về kỹ thuật để theo giõi. Và tôi chỉ đọc những nội dung trên đó mà thôi. Có lẽ tôi đang tự tạo ra một siêu thực tại ảo cho chính mình để tránh xa thực tại đang bị AI dần kiểm soát.
Nhưng ẩn sâu sau đó là một nghịch lý, một sự mâu thuẫn đáng sợ. Khi AI không chỉ viết những nội dung không quan trọng. Mà thậm chí chúng được sử dụng nhiều trong những tài liệu kỹ thuật, công việc, nghiên cứu đòi hỏi tính chính xác cao. Một sản phẩm chưa được hình thành có thể được định hướng cách triển khai bởi AI. Những yêu cầu chưa có giải pháp có thể được hiện thực hóa trong thời gian ngắn. Những tài liệu mà kỹ thuật viên, chuyên viên chưa có thời gian viết lại thì AI có thể hoàn thành đầy đủ, chi tiết, thậm chí còn hơn cả những gì người trong cuộc có thể nắm. Và cứ như vậy, một vòng tròn dần dần khép kín. AI tự tạo yêu cầu, tự phân tích, tự thực hiện, sau đó tự cải tiến. Con người chỉ còn nhiệm vụ đưa ra mong muốn của mình và giám sát quá trình AI làm việc. Mọi thứ trở nên dễ dàng hơn. Một chương trình có thể là thử thách lớn của 2-3 năm trước cũng chỉ là một chương trình được viết qua đêm bởi AI.
Vậy thì viết gì trong thời đại AI? Câu hỏi này với tôi còn chưa có lời giải. Nếu tiếp tục viết, AI sẽ lấy làm dữ liệu học của nó. Nhưng tôi sợ kiểu tôi viết AI cũng chê. Nên thôi kệ giờ nghĩ được gì vui vui thì cứ viết vậy.
Cái AI còn thiếu và còn lâu mới có được chính là kinh nghiệm và trải nghiệm./.